SABINA MOR

Sabina Mor była starą panną.  Mieszkała na poddaszu. Nie pamiętam nikogo z jej rodziny. Być może siostrę, która mieszkała gdzieś daleko. Każdego dnia biegłam na strych po drewnianych schodach i patrzyłam jak dzierga szydełkiem batystowe chusteczki i serwetki jak płatki śniegu.

 Przy wejściu stała drewniana ławka z cynowym wiadrem i kubek z wywarem kory dębu. Sabina płukała nim zęby. Mówiła, że dzięki temu są zdrowe i mocne. Były faktycznie ładne, ale kora dębu barwiła  je na żółto. Po drugiej stronie drzwi stał żelazny, podłużny piecyk  na nóżkach - tzw. koza. Zawsze buzował w nim ogień. Podziwiałam długą,  ładnie wygiętą szyję pieca, która kończyła się pod sufitem. Na wprost drzwi było okno przysłonięte firanką i stół drewniany z koronkową serwetą i landrynki, którymi mnie częstowała. Wielka, trzydrzwiowa szafa na wprost łóżka była lekko otwarta. Wystawały z niej koronki, które  dziergała całymi wieczorami opierając się o poduszkę na żelaznym łóżku. To był jej odpoczynek.  Pożółkły  kredens był zwykle zamknięty. Pamiętam chleb na desce i smalec w słoiku. Czasem na stole były śledzie z cebulą. Miała niewiele, choć pracowała jak koń. Często pomagała także na polu, by odrobić czynsz. Mężczyźni trzymali się od niej z daleka.  Nazywali ją babo-chłopem. Może obawiali się jej siły?   Nie było w niej nic z kokieterii. Włosy proste, ciemne, przylizane, z przedziałkiem na boku. Twarz szeroka z małymi, siwymi oczami. Sylwetka przysadzista. Brązowa spódnica do kolan i jasna bluzka. Nie była uśmiechnięta, raczej pochmurna, ale lubiłam ją. Miałam 5 lat, kiedy u nas zamieszkała. Jej paznokcie były zawsze czyste. Miały ładny kształt pomimo ogryzania. Lubiłam jej opowieści np. tę o Niemcu, u którego pracowała w czasie wojny, gdy wywieźli ją na roboty.

 „To był porządny bauer i uczciwy”- mówiła „ Kiedyś jechałam z nim furmanką. Przy drodze leżał portfel. Zatrzymał się, podniósł go i położył na drewnianym słupku ogrodzenia w polu i pojechaliśmy dalej”

Niektóre opowieści były straszne. Bałam się duchów, o których mi mówiła i komet z wielkimi świetlistymi ogonami, które lada chwila miały spaść i spalić ziemię. Z niepokojem spoglądałam w niebo. Po deszczu, na drodze polnej były wielkie kałuże. Brałam rozbieg i starałam się wszystkie przeskoczyć, by w ten sposób ratować świat. Był to mój osobisty zakład z Kosmosem. Jeśli nie przeskoczyłam kałuży, nie mogłam jeść. Po pewnym czasie spadła ze mnie plisowana spódniczka, byłam chuda jak patyk. Jednak wkrótce zadziwiło mnie coś innego i zapomniałam o kometach. Któregoś wieczoru, gdy przyszłam do Sabiny, na jej żelaznym łóżku, w pościeli leżała nieznana kobieta. Była ładna, szczupła i bardzo blada.  Miała trzydzieści sześć lat. Pamiętam jej nieśmiały uśmiech, długie, ciemne włosy i fiołkowe oczy. Była sparaliżowana. Sabina miała zamiar ją uzdrowić kąpielami w borowinach w cynowej wannie a kobieta zdawała się w to wierzyć. Zapytałam ją, dlaczego nie może chodzić. Powiedziała, że mąż ją bił, że często uciekała z domu boso, po śniegu. Urodziła sześcioro dzieci. Jednak, kiedy nie mogła wstać z łóżka, to one też ją biły. Mieszkali na kolonii, w nieznanej mi dalekiej wsi. Czułam się bezradna, siedząc na łóżku i słuchając jej słów. Nie pamiętam, co było potem. Jak długo leżała w żelaznym łóżku na poddaszu, miesiąc, dwa, czy pół roku, ale kiedy Sabina odwiozła ją do domu, nikt się temu nie dziwił. Trzeba było przewijać ją i prać pieluchy. Po wielu latach usłyszałam, że nasza lokatorka też ją biła. Jednak nie pamiętam, by w domu ktoś o tym mówił. Tamta kobieta chyba nic nie czuła. Jednak wspomnienie o tym jest jak cień i trudno je opisać, bo Sabina wnosiła w moje życie coś dobrego.

 Kiedy na dworze był jeszcze śnieg, znowu biegłam na strych, bo były tam niezwykłe- pisanki wielkanocne.  Malowała ich setki. Były na stole, na kredensie a nawet na podłodze w miskach i koszach. Były przepiękne a ja siadałam na małym stołeczku przy gorącej kozie i patrzyłam jak spod jej palców  wyłaniają się kwiaty, gwiazdy i kłosy rysowane gorącym woskiem. Zapach wosku unosił się w całym domu aż do Wielkanocy. Ludzie przynosili surowe jajka a odbierali kolorowe, błyszczące pisanki. Było przy tym wiele radości. Wydaje mi się, że ona nie brała za nie pieniędzy. Zawsze coś ludziom dawała, ale stronili od niej. Święta spędzała samotnie. Nikt jej nie zapraszał. Jednak wtedy nie myślałam o tym. Czekałam na jej powrót z pracy i biegłam  po drewnianych schodach na górę. Pamiętam, jak dostałam do ręki drewniany patyczek z metalową szpileczką i ciepłe, ugotowane  jajko. Zanurzałam szpileczkę w gorącym wosku i rysowałam bardzo nieporadne kreseczki i gwiazdki. Jednak Sabina chwaliła mnie i zanurzała moje pisanki razem ze swoimi w kolorowych farbach. Lubiłam czarną i fioletową z kopiowego ołówka. Była bardzo wyrazista. Sabina łamała ołówki i wyciągała z nich grafit, który nazywała greflem a następnie rozpuszczała go w wodzie. Pisanki fioletowe miały żółte wzory, ponieważ wcześniej  były gotowane w  „cebulniaku” ( wywar z łusek cebuli).  Rysowałyśmy na nich kłosy, szyszki, gałązki a potem wkładałyśmy do kopiowej farby. Po wyjęciu z farby schły na rozłożonych ścierkach i bibułach. Ścierałyśmy wosk  szmatkami trzymając jajko nad ogniem przy otwartych drzwiczkach piecyka a na koniec smarowałyśmy wędzoną skórką słoniny. Układałam je na talerzach i patrzyłam z zachwytem. Moje były koślawe, ale z każdym dniem rysowałam lepiej. Na stole wielkanocnym moje pisanki były do jedzenia a Sabiny do podziwiania. Jednak po kilku latach rysowałam prawie tak samo jak ona i do dziś zapach topionego wosku ma dla mnie szczególny urok. Zawdzięczam Sabinie także inną umiejętność. Kiedy skończyła się pora pisanek, przyszedł czas na ozdabianie batystowych chusteczek ręcznie dzierganą koronką. Uczyłam się szydełkowych oczek, łańcuszków i słupków. To było bardzo mozolne zajęcie, więc moje koronki były wąskie a serwetki malutkie i zaczynały mnie nudzić. Nadchodziło lato. Pewnego dnia, gdy obudziłam się rano w pokoju zalanym słońcem  zobaczyłam ją w drzwiach z białym koszyczkiem w ręku. Był pełen cukierków.

To prezent dla ciebie powiedziała, pochylając się nad moim łóżkiem a później rozłożyła na stole dwanaście serwetek- sześć dużych i sześć małych pięknie wyprasowanych i nakrochmalonych. To był najpiękniejszy -Dzień Dziecka w moim życiu.

CRACOW 1982

As a snotty girl

With the stupid gesture

I pushed a pregnant women

Into loneliness

When the beer approached

The yellow table-cloths

And settled ashore

With whiffs of the foam

As at Selmęt Lake

I didn’t  tour

Ancient monuments

About love

I spoke to a girl

We

Lovers of mothers

Of sisters of fathers

And brothers

Demented

With wet perinea

We go to the castle of Wawel

There is a black Christ there

In smoky rings

With feet submersed in asters

With knees in candles

Stretched between pillars

And suppressed gold

I so Him walking

As He placed His feet on leaves

The Roman God

It was me

Before the dream

Who hulled seeds

And covered his corpse

With petals of sunflowers

I wanted to be

As the shell

To shut

The ends in silence

He touched my eyes

His eyesight

Bordered with the velvet

And my lips

And my mouth

Beveled

And trembled at the conception

Drawn furrows

Till He buried them

Under his fingers on my cheeks

And bound them like hemispheres

                                               In curtains waited

                                              The stone of Cracow

The man from the grave

With coming apart arms

Arranged my hips

On stones

And covered them with the birch-bark

Polypore grown out on the abdomen

He separated

With Gipsy cards

I sealed up holes

So he would not the reach the forest

Mushroom odor

And did not break

My fist in branches

I saw

Standing round

Trembling cigarettes

         The knife was making shots on nails

You stood at the top

You held fingers

Spread out in the hair

Like Satan

And the face turned into a nut

Was already stiffening into the alloy

While the rain leaving the eyes

Washed out

Grains of the quartz

Love for metal

Goes deep into the body

With its metal-thumbs

And remains like the lead.

                                          Cracow 1982

                          Translated by Dariusz Łada

Jestem w ciąży

 Dziś mam taki dzień, że nie lubię kobiet w ciąży ani matek z małymi dziećmi. Nadużywają przywilejów. Pojechałam na badanie krwi. Byłam przed ósmą. W kolejce tylko kilka osób. Jednak, gdy przyszła moja kolej, przyszła mama z dzieckiem w wózku. Dziecko spało, ale ona oczywiście skorzystała z przywileju i weszła przede mną. Za kwadrans dziewiąta weszła następna mama z wózkiem. Do zamknięcia punktu pozostało tylko 5 minut. Już miałam wchodzić, gdy pojawiła się dziewczyna w ciąży i odeszłam z kwitkiem.
Kiedy przed pracą, chciałam kupić sok w kartonie i jakieś słodycze, za które płacę kartą zbliżeniową -wepchnęła się przede mnie kolejna  mama z ogromnym, sklepowym wózkiem wypełnionym po brzegi. Jej dwuletni synek fikał nóżkami wesoło. Gdybym była na jej miejscu, przepuściłabym osobę z sokiem i czekoladą tak jak czasami przepuszcza się faceta z dwiema puszkami piwa. Ale ona ma przywilej - swoje liberum veto, więc wepchnie się pierwsza, gdzie się da, także na pogotowiu, choć jej dwuletnie dziecko śpi a starsze, bo sześcioletnie z bolącą, piętą musi czekać.

J. Korwin- Mikke

Jestem ciekawa, co się wydarzy, gdy  Korwin- Mikke przemówi w europarlamencie? :) To chyba jedyna postać wśród naszych posłów, którą jeszcze lubię. Ma wdzięk  i urok zapomnianych elit a jego kokardy są kabaretowe i pełne życia.
Czytałam kiedyś artykuł pana Janusza na temat ogórków i pomyślałam, że nie ma pojęcia o rolnictwie. Jednak trzeba mieć tupet i wyobraźnię, by pisać na tak odległy temat. 
Jego dawny przyjaciel - Stefan Kisielewski napisał o nim w "Abecadle", że to " fantasta i robi wrażenie pomylonego, ale swoje osiąga i realizuje"

A zatem: powodzenia panie Januszu:)